Ένα νέο είδος εισβολέα σκαθαριού, που ζει σε πολύ μεγάλα αλμυρίκια, εντόπισαν οι ερευνητές του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Πρόκειται για ένα σμαραγδένιο, πανέμορφο σκαθάρι που – άγνωστο πώς – βρέθηκε από την υποσαχάρια Αφρική στη δυτική Κρήτη και συγκεκριμένα στα Χανιά, όπου για πρώτη φορά εντοπίζεται σε ευρωπαϊκό έδαφος.
Οι επιστήμονες, σύμφωνα με πρόσφατη δημοσίευση στο τελευταίο τεύχος του επιστημονικού περιοδικού Nachrichtenblatt der Bayerischen Entomologen, το καλοκαίρι του 2017 εντόπισαν σε πολύ παλιά αλμυρίκια σε περιοχή των Χανίων και συνέλεξαν δύο ζωντανά θηλυκά δείγματα του είδους Steraspis squamosa, μήκους 3,1 και 3,8 εκατοστών.
«Το συγκεκριμένο είδος ζει στην υποσαχάρια Αφρική και λόγω της εξαιρετικής ομορφιάς του, χρησιμοποιείται από πολλές φυλές για τη δημιουργία κοσμημάτων. Αρκετά μικρότεροι πληθυσμοί έχουν καταγραφεί στη Λιβύη, στην Αίγυπτο, το Ισραήλ και τη Μαυριτανία.Όμως, είναι η πρώτη φορά που, απ’ όσο γνωρίζουμε, καταγράφεται η παρουσία του σε ευρωπαϊκό έδαφος και συγκεκριμένα στη δυτική Κρήτη» αναφέρει ο εντομολόγος, ερευνητής και έφορος της συλλογής κολεοπτέρων του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης του Πανεπιστημίου Κρήτης, Απόστολος Τριχάς.
Πώς, όμως, ο σμαραγδένιος εισβολέας έφτασε ως τη δυτική Κρήτη, δεδομένου ότι η απόσταση από τις πλησιέστερες ακτές της Λιβύης είναι μεγαλύτερη των 300 χιλιομέτρων;
«Η περίπτωση της μεταφοράς του μέσω εισαγωγών φυτωρίων, όπως συνέβη με το κόκκινο σκαθάρι των φοινικοειδών, δεν φαίνεται πιθανή, δεδομένου ότι δεν γίνεται εμπόριο αλμυρικιών από τις ανατολικές Μεσογειακές χώρες, το οποίο θα τη δικαιολογούσε» αναφέρει ο κ Τριχάς.
Και συνεχίζει: «Θα μπορούσαν να εξεταστούν διαφορετικές εκδοχές: να έφτασε πετώντας, κάτι που είναι επιστημονικά απίθανο ή να απελευθέρωσε κάποιος πολλά δείγματα, τα οποία θα είχε σαν πετ. Όμως και αυτό το ενδεχόμενο θα ήταν περίεργο, καθώς δεν έχει αναφερθεί κάτι ανάλογο για το συγκεκριμένο είδος.»
Παρ’ όλα αυτά, η μεταφορά του μέσω του ανθρώπου παραμένει το πιο πιθανό σενάριο. Την εκδοχή αυτή έρχεται να υποστηρίξει το γεγονός πως το σμαραγδένιο αφρικανικό σκαθάρι βρέθηκε σε αστικό περιβάλλον.
Αναζητώντας απάντηση στο πώς έφτασε ως εκεί, οι ερευνητές έλαβαν μία πληροφορία που ίσως να δίνει λύση στο μυστήριο.
Όπως εξηγεί ο κ. Τριχάς, κοντά στο σημείο όπου βρέθηκε το σκαθάρι προϋπήρχε ένα χωριό Αφρικανών. «Θα ήταν δυνατό να έμειναν εκεί δείγματα από τους χαλικούτηδες. Είναι ένα ενδεχόμενο επιστημονικά αποδεκτό, και ίσως να μπορεί να αυξηθεί η πιθανότητα να δεχθούμε τέτοια εκδοχή, συν τω χρόνω» διευκρινίζει.
Η εξήγηση αυτή είναι ένα πιθανό σενάριο που εξετάζουν οι ερευνητές, ταυτοχρόνως, όμως, ξυπνά «μνήμες» από την ιστορία του νησιού και φέρνει στο προσκήνιο ανθρώπους που λησμονήθηκαν στο πέρασμα των χρόνων, τους λεγόμενους χαλικούτες ή χαλικούτηδες, τους Αφρικανούς της Κρήτης.
Η παρουσία των χαλικούτηδων, αφρικανών σκλάβων και οικονομικών μεταναστών, ερευνήθηκε από τον Ρεθυμνιώτη δικηγόρο Χαρίδημο Παπαδάκη και αποτέλεσε το περιεχόμενο του βιβλίου του με τίτλο «Οι Αφρικανοί στην Κρήτη, Χαλικούτες».
Όπως αναφέρεται, η πρώτη άφιξη Αφρικανών στην Κρήτη γίνεται το 1669 με την πτώση του Ηρακλείου από τους Ενετούς. Τα σκλαβοπάζαρα γνωρίζουν άνθηση. Μαύροι σκλάβοι «εισάγονται» από την κεντρική Αφρική μέσω Καΐρου και λευκοί σκλάβοι από το Βορρά. Εμπόριο σκλάβων γίνεται στα Χανιά, στο Ρέθυμνο και στο Ηράκλειο, στο μεϊντάνι.
Η δεύτερη μαζική μεταφορά σκλάβων σημειώνεται την περίοδο 1830-40, με την αιγυπτιοκρατία. Τότε, απελεύθεροι μαύροι που υπηρετούν στον στρατό του Μεχμέτ Αλή δημιουργούν χωριό έξω από τα τείχη των Χανίων, το Κουμ Καπί.
Η παρουσία των χαλικούτηδων στην Κρήτη συνεχίζεται και τα σκλαβοπάζαρα παραμένουν ως την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα.
http://bit.ly/2JXh8SE
